Ochrona przeciwpożarowa budynków – co warto wiedzieć?

Większość swojego życia spędzamy w budynkach, ale rzadko zastanawiamy się, czy mają one zapewnioną ochronę przeciwpożarową. Uchybienia w tym obszarze wiążą się z wielkim ryzykiem dotyczącym bezpieczeństwa ludzi i mienia. Zastosowanie produktów ROCKWOOL z wełny skalnej w konstrukcjach przegród zewnętrznych budynków ewidentnie wpływa na poprawę naszego bezpieczeństwa.

Wszystkie pożary składają się z trzech elementów: źródła zapłonu, materiałów łatwopalnych i tlenu. Pożar będzie palił się do czasu całkowitego wygaśnięcia, wyczerpania materiałów łatwopalnych lub tlenu. Jeśli nie zostanie ugaszony, rozwinie się gwałtownie w ciągu kilku sekund. Zjawisko to nazywane jest "flashover".

Wszystko zależy od tego, w jaki sposób materiały reagują na ogień. Dziś nasze meble i elektronika zawierają znaczne ilości tworzyw sztucznych, co oznacza, że pomieszczenie może spalić się nawet kilkukrotnie szybciej w porównaniu do salonu z wyposażeniem pochodzącym z lat 50. 

Niepalne rozwiązanie - gwarancja bezpieczeństwa

W momencie powstania ognia istotne znaczenie mają zastosowane rozwiązania. Mogą one przyczynić się do jego szybkiego rozprzestrzeniania się lub mogą zapobiec powstaniu większego pożaru. Klasyfikacja NRO określa stopień i możliwość rozprzestrzeniania ognia i dotyczy elementów i rozwiązań stosowanych w budynkach, takich jak system fasad czy przykrycia dachu.

7 lipca 2009 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r . zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zawarte jest w nim rozróżnienie pomiędzy nierozprzestrzenianiem ognia a elementami określanymi jako nierozprzestrzeniające ognia (NRO), słabo rozprzestrzeniające ogień lub silnie rozprzestrzeniające ogień na potrzeby WT.

NRO co to znaczy?

Warunki Techniczne rozróżniają elementy budynku nierozprzestrzeniające ogień (NRO), słabo rozprzestrzeniające ogień lub silnie rozprzestrzeniające ogień. W momencie powstania ognia istotne znaczenie mają zastosowane rozwiązania. Mogą one przyczynić się do jego szybkiego rozprzestrzeniania się lub mogą zapobiec powstaniu większego pożaru. Dlatego przepisy wymagają, aby wszystkie elementy budynku (z pewnymi wyjątkami) były nierozprzestrzeniające ognia. Co to oznacza w praktyce? Od strony formalnej nierozprzestrzenianie ognia dla każdego elementu budynku określa się inaczej. 

Z dosłownym rozumieniem tej klasyfikacji wiązało się oczekiwanie, że wszelkie przegrody klasyfikowane jako NRO nie będą rozprzestrzeniać ognia, podczas gdy w trakcie pożaru niektóre z nich nie tylko gwałtownie rozprzestrzeniają ogień, lecz także same spalają się doszczętnie. W związku z tym warto przypomnieć, że określenia dotyczące rozprzestrzeniania ognia w Warunkach Technicznych, również metody badań, oceny i klasyfikacje odnoszą się do bardzo wczesnej, początkowej fazy rozwoju ognia. W wyniku takich działań może zdarzyć się, że element nierozprzestrzeniający ognia według Warunków Technicznych w rzeczywistości silnie i szybko rozprzestrzenia ogień. Dzieje się tak w sytuacji, gdy: 

• w skład elementu wchodzą materiały/ wyroby palne (im ich więcej, tym większa różnica między nazwą a rzeczywistym zachowaniem) i/lub
• gdy pojawi się źródło ognia większe niż podczas badania, o co w rzeczywistości nietrudno.

Jest to możliwe również wtedy, gdy występują różnice, nawet drobne, w stosunku do rozwiązania zbadanego i sklasyfikowanego jako nierozprzestrzeniające ognia zawierającego palne komponenty, np. zastosowano te same materiały, ale o innych grubościach lub gęstościach, użyto nieodpowiednich materiałów zamiennych, inaczej rozwiązano detale, w tym połączenia międzywarstwowe, zastosowano inne łączniki, zmieniono ich rozstawy, zrezygnowano z uszczelnień lub zastosowano inne, gdy występują nieszczelności, lokalne uszkodzenia itp. Przy takich różnicach wykonania nawet niewielkie źródło ognia może doprowadzić do rozwoju pożaru.

Podejmując decyzję o zastosowaniu konkretnych rozwiązań ścian i dachów (przekryć) w nowych i remontowanych budynkach, z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, w tym ograniczenie możliwości rozprzestrzeniania ognia, warto wziąć pod uwagę, że:

• określenie w Warunkach Technicznych i klasyfikacja „nierozprzestrzeniający ognia” nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że element nie rozprzestrzenia ognia w warunkach pożaru. Jest to prawdziwe jedynie w odniesieniu do elementów z wyrobów niepalnych, takich jak skalna wełna mineralna ognioochronna;
• w rzeczywistych warunkach pożaru element spełniający kryteria określenia „nierozprzestrzeniający ognia”, ale zawierający palne materiały, będzie (z definicji) rozprzestrzeniał ogień.
• w wypadku elementów zawierających wyroby palne należy zwracać szczególną uwagę na zakres zastosowania klasyfikacji dotyczącej stopnia rozprzestrzeniania ognia, a jednocześnie bezwzględnie egzekwować zgodność wykonania i eksploatacji elementu z warunkami klasyfikacji. Dotyczy to zarówno jakości i rodzaju zastosowanych materiałów, jak i detali wykonania.

W Polsce, na ścianach zewnętrznych w nowych budynkach powyżej 25 m, wolno stosować wyłącznie niepalną izolację, w Niemczech zabronione jest stosowanie palnych izolacji w budynkach wysokich. Izolacja ze skalnej wełny mineralnej dzięki niepalności (najwyższa klasa reakcji na ogień A1) przyczynia się do poprawy poziomu bezpieczeństwa pożarowego w budynkach, stanowiąc jednocześnie izolację przeciwogniową.

 Jaki produkt jest niepalny i bezpieczny?

Materiały, z których składa się budynek, mają kluczowe znaczenie w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Przed rozpoczęciem prac budowalnych należy wziąć pod uwagę klasę reakcji wyrobów na ogień. Euroklasa wyrobu, czyli klasyfikacja reakcji na ogień wskazuje, czy i jak wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak szybko się pali i ile energii przy tym wytwarza. Badania reakcji na ogień przeprowadzane są na podstawie normy PN-EN 13501-1.

Klasyfikacja ogniowa - jak odporna jest wełna skalna?

System przeciwpożarowy to także ocena odporności ogniowej poszczególnych konstrukcji budynku oznaczana symbolem REI, gdzie R to nośność ogniowa, E – szczelność ogniowa, a I – izolacyjność. Miarą odporności ogniowej jest, wyrażony w minutach, czas od rozpoczęcia pożaru do osiągnięcia przez element konstrukcji budynku jednego z trzech powyższych kryteriów granicznych.

Zgodnie z normą PN-EN ISO 13943 odporność ogniowa to zdolność obiektu do spełnienia w ustalonym czasie wymagań, co do stateczności i/lub szczelności ogniowej, i/lub izolacyjności ogniowej, i/lub innych oczekiwanych warunków, określonych w normowym badaniu odporności ogniowej.

• Odporność ogniowa dotyczy elementu budynku lub jego konstrukcji np. ściana, strop, belka, wentylacja. W zależności od badanego zakresu i obszaru określa ona czas, w jakim element lub konstrukcja budynku spełnia określone cechy, funkcje lub zadania.
• Liczba znajdująca się w określeniu odporności ogniowej, np. REI 30, oznacza czas, w jakim w trakcie pożaru element budynku spełnia swoje funkcje i określone wymagania badania odporności ogniowej.
• W przypadku elementów budynku, w których zastosowano skalną wełnę ROCKWOOL, badania odporności ogniowej dotyczą nośności, szczelności, izolacyjności ogniowej oraz dymoszczelności.

Dla rozwiązań z wełną skalną ROCKWOOL najczęściej badane są następujące obszary odporności ogniowej:

• nośność ogniowa - symbol R
• szczelność ogniowa - symbol E
• izolacyjność ogniowa - symbol I
• dymoszczelność ogniowa - symbol S

Euroklasa wyrobu, czyli klasyfikacja reakcji na ogień

Euroklasa wyrobu wskazuje, czy i jak wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak szybko się pali i ile energii przy tym wytwarza. Badania reakcji na ogień przeprowadzane są na podstawie normy PN-EN 13501-1.

Euroklasa umożliwia badanie reakcji wyrobów budowlanych na ogień i klasyfikowanie ich według tych samych zasad i kryteriów w całej Europie. Oznaczenie tej klasyfikacji ogniowej można już znaleźć na etykietach wielu wyrobów budowlanych, a niedługo będzie wymagane dla wszystkich.

Choć jest kilkadziesiąt różnych klas ogniowych, istnieją trzy proste reguły ułatwiające ich zrozumienie. Euroklasa jest kombinacją trzech oznaczeń: klasy podstawowej i dwóch uzupełniających. Najważniejsza jest podstawowa Euroklasa wyrobu, która wskazuje, jak wyrób przyczynia się do rozwoju ognia.

Najbezpieczniejszym wyborem jest produkt z Euroklasą A1, a następnie A2 i B. Produkty znajdujące się w klasach C, D, E oraz F, badane w pomieszczeniu w skali naturalnej (RCT – Room Corner Test) doprowadzają do rozgorzenia, czyli gwałtownego, wybuchowego rozprzestrzeniania się ognia, charakteryzującego się skokowym wzrostem temperatury.

O czym informuje klasyfikacja?

Euroklasa wyrobu – wskazuje, czy i jak wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak szybko się pali i ile energii przy tym wytwarza. W celu jej określenia poddaje się badaniu i ocenie następujące parametry: 

• ilość i szybkość wytwarzania ciepła
• czas do zapalenia
• rozprzestrzenianie płomieni 

Nie tylko ogień! Zakres klasyfikacji ogniowej

To nie ogień, tylko dym powoduje śmierć większości ofiar pożarów. Właśnie dlatego etykiety produktów budowlanych oznaczone Euroklasami od A2 do D muszą także wskazywać na wielkość emisji dymu.

Określa ona ilość i szybkość wytwarzania dymu w warunkach pożaru. Ta klasyfikacja ogniowa nie dotyczy materiałów najbezpieczniejszej klasy A1 (do której należy wełna ROCKWOOL i najniższych klas E i F. Wyróżniamy 3 klasy emisji dymu: 

• s1 - prawie bez dymu
• s2 - średnia emisja dymu
• s3 - intensywna emisja dymu

Im więcej dymu, tym wyższa cyfra.

Płonące krople, czyli ryzyko oparzeń i przenoszenia ognia

Wyroby budowlane objęte klasami od A2 do E muszą także posiadać oznaczenie wskazujące na możliwość tworzenia płonących kropel i cząstek, które mogą powodować dalsze rozprzestrzenianie się pożaru oraz oparzenia. Angielski odpowiednik - „droplet” - został skrócony w oznaczeniu do litery „d”. 3 klasy oznaczone są: 

• d0 - brak płonących kropli
• d1 - niewiele płonących kropel / cząstek (podobne do iskier z płonącego drewna)
• d2 - wiele płonących kropel / cząstek, które mogą powodować poparzenia skóry lub rozprzestrzenianie się pożaru.